ÇÖL TOZU TAŞINIMININ İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Çöl tozları, insanların migren, astım gibi bazı rahatsızlıklarını tetiklerken solunum yolu hastalıkları başta olmak üzere birçok sağlık probleminin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bunun yanında ulaşım, turizm gibi ekonomik faaliyetlerin aksamasına günlük hayatın zorlaşmasına ve soluduğumuz havanın kalitesinin düşmesine de neden olmaktadır.
Astım, bronşit, migren gibi hastalıkları olan insanların şikâyetleri normal seyrinin dışına çıkarak artış göstermektedir. Bunun dışında çöl tozlarıyla birlikte hareket eden bazı mikroorganizmalar insanlarda gribal enfeksiyonlara gibi ateşli hastalıklara sebep olmaktadır. İnsan sağlığını psikolojik yönden de etkilemekte ve iş gücünü düşürmektedir
Çöl tozlarının insan sağlığını etkileme potansiyelleri boyutlarına göre değişmektedir. Boyutları 10 mikrondan daha büyük olan kaba toz ya da normal toz olarak tabir edilen iri partiküller insan vücudunun doğal savunma mekanizması tarafından büyük ölçüde uzaklaştırılırlar
Esas tehlikeli olan boyutları 0,1 mikrondan daha küçük olan ve sürekli hareket halindeki çok ince toz tanecikleridir. Bu tozlar buralarda birikerek tahriş ve tıkayıcı etki yapabilmekte kalp damar hastalıklarını, kardiyovasküler rahatsızlıkları artırmakta hatta erken ölümlere bile sebep olabilmektedir.
Çöl tozları içerisinde bulunan önemli kirleticilerden biri de kurşundur (Pb) atmosfere karışan kurşun parçacıklarının su kaynaklarına çökelmesi veya gıda maddelerini kirletmesi sonucu insan sağlığı tehlikeye girmektedir. Kemik ve dokularda biriken kurşun beyin hasarlarına ve ölümlere neden olabilmektedir. Düşük dozdaki kurşun birikimi bile anne karnındaki bebekler ve henüz bağışıklık sistemi gelişmemiş çocuklara büyük zararlar verebilmektedir.
Bu konu üzerine söylenmiş sözler içerisinde en anlamlı olan belki de büyük tıp bilgini İbn-i Sina’nın şu sözleridir: “Eğer toz olmasaydı insan ömrünün 1000 sene olmaması için hiçbir sebep yoktu.”
Ayrıca Çöl Tozlarının Ekonomik Faaliyetlere , Sosyal Faaliyetlere , Bitkilere Etkisi bilinmektedir (Bitkiler üzerine kuru veya yağışlarla yaş olarak çökelen çöl tozları içerisinde barındırdığı demir, alüminyum gibi minerallerle bitkilerin gelişimini hızlandırdığı kültür bitkilerinin verimini artırdığı gibi bitkilerin yaprak yüzeylerini kaplayarak, stomalarını tıkayarak fotosentez ve solunum yapmalarını da engelleyebilmektedir.)
Çöllerden taşınan yüksek demir oksitli bu tozların renklerinin kızıl, sarı-kızıl ve kahverengi olmasına bağlı olarak yağan yağmurlar da kızıl renktedir
Gelişmiş ülkelerde, en ufak olumsuz bir meteorolojik olayda erken uyarı ve önlem ile yerel halk uyarılmasına rağmen, ülkemizde bu gibi vakalarda halk sadece medyadan bilgilendirilerek geçiştirilmektedir. Bu olumsuz durumların gelecekte yaşanmaması/en az etkilenme için hava kalitesi izleme ağlarının etkin/yaygın şekilde kurulması, yanısıra erken/etkin uyarı yapılarak yerel halk bilgilendirilmelidir.
Tozlu günlerde yaşlılar, çocuklar ve astım hastaları mecbur kalmadıkça dışarıya çıkmamalıdır.
Mevcut bulunan ve yeni kurulacak olan hava tahmin sistemleriyle tozlu günler önceden halka bildirilmeli, bugünlerde dış ortama çıkılırken gerekli tedbirler alınmalıdır.
Kapı pencereler toz geçirmeyecek şekilde tasarlanmalıdır. Toz bulutundan sonra klima filtreleri temizlenmeli ve toz alan iç ortamlar silinmelidir.
Kara ve havayolu uLaşımı için tedbir alınmalıdır.
Çünkü ‘’toz bulutu sağlık açısından doğal bir afettir’’.
- HAMZA AĞCA
GAZİANTEP TABİP ODASI BAŞKANI